کد مطلب:211048 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:120
بحثی در حدیث
حدیث گفتار پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم می باشد در تعلیمات دینی كه بیش از 12 هزار صحابه ملتزم محضر آن حضرت بودند و بیش از پنج میلیون نفر آن بزرگوار را ملاقات نموده بودند و یك دهم آنهاه از پیغمبر نقل گفتار نموده كه به حدیث نبوی شهرت دارد و از این ناقلین حدیث از لحاظ خود حدیث و راوی حدیث و شدت و ضعف او و عدت و مدت آن و متن سخن و طریقه روایت و علت نقل حدیث و علل و اسباب نقل روایت و مستندان حدیث در سلسله طولی یا عرضی و نقل اسماء روات حدیث «معنعن» به تصریح یا به وصف یا به اضافه و تلویح و تشریح و قید به زمان و مكان و شهرت و گمنامی و صفات اخلاقی راوی از راستگوئی یا دروغ گوئی و شخصیت راوی در نظر مردم عصر او كه آیا مورد اعتماد یا مورد تكذیب بوده است و شرایط مؤلفینی كه در كتب رجال و حدیث در ضبط نام آنها چگونه بوده است آیا همه مانند ابن ماجه اكثرا از ضعفاء روات نقل نموده اند - یا در نقل حدیث از راوی به شك افتاده اند مانند احادیث عبدالله بن عمرو كه ابن حجر 124 حدیث از او نقل كرده و نسبت به بعضی از احادیث به او شك نموده و نود حدیث را از او می داند و بقیه را مشكوك دانسته یا نقل حدیث از غیرمصنف و مؤلف و اصحاب كتب نموده است - مانند روایات خالدون كه اهل سنت از خاندان خالد بن حارث نقل حدیث نموده در حالی كه اكثر آنها صلاحیت نداشته اند. یا از شعراء هجوگو و غزلسرایان درباری نقل حدیث كرده اند كه آنها موهون بوده مانند ابوالعباس شاعر كه از عبدالله بن عمرو نقل حدیث نموده یا از احادیثی است كه همه به یك راوی می رسد و او در نقل قول از پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم مشكوك است مانند وحید و زهری احادیث معلقه كه بخاری بسیار نقل كرده یا راوی مشكوك و نامعروفی بوده مانند عبدالله بن لهیعه كه مسلم و نسائی از او نقل نموده اند یا شرایط مؤلف یا راوی رعایت نشده چنانچه احمد حنبل و ارباب صحاح بسیار نقل نموده اند - به قول مورخین می گشتند و هر چه هر كه می گفت می نوشتند و نقل می كردند - یا نقل احادیث مشهور مانند حدیث المسلم من سلم المسلمون من لسانه
[ صفحه 191]
و یده كه چون اقویاء روات هم نقل كرده اند از ضعفا هم پذیرفته شده یا احادیثی كه دسته دسته علماء با هم توافق نموده اند - یا شیوخ و مفتیان و مجتهدین بزرگ در صحت آن اقرار و اعتراف نموده اند یا اختلاف كلمه ی در حدیث رخ داده كه یك كلمه افزوده یا حذف شده از روات معتبر صحت متن حدیث بدست می آید یا سببی كه موجب بیان متن حدیث شده یا در مطالعه دو حدیث مختلف حدیث مرجح نقل شده است - یا حدیثی كه از راوی صحیح و قوی اخذ شده و آن مورد اعتماد قرار گرفته یا حدیثی كه نسب به راوی سوءظن یا حسن ظن ابراز شده است یا تحولاتی كه در مدت عمر راوی حدیث رخ داده و اختلاف عقاید او از احادیث مروی او ظاهر می گردد مانند احادیث غزالی - یا روایات متعدد در حدیث واحد و یا روایت واحد در احادیث مختلف - و مناسبات نقل آن از راوی و امثال و نظایر این مشكلات در فهم حدیث هست كه نه تنها شیعه امامیه برای مخلوط شدن احادیث نبوی كه باید از راه اهلبیت پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم نقل شود به گفتار مردم معلوم الحالی مشتبه شده و آنها خوب موضوع را حلاجی نموده و در كتب رجال شیخ طوسی و معالم العلماء ابن شهرآشوب و سایر كتاب رجال مانند رجال استرابادی - ابوعلی - و غیره رجال ممقانی حل و هضم نموده اند. به این مشكلات برخورده بلكه علمای سنی هم در حد خود مواجه با این مشكل شده و ترمذی كتابی در این موضوع نوشته و ابن حجر كتابی در شرح آن به نام (الباب فی شرح قول الترمذی و فی الباب) نگاشته است و طبقات روات سنت را بده طبقه مبوب نموده - و مصادیق آنها را نقل كرده است [1] و شیعه امامیه این معضله را تحلیل نموده و اخیرا آیة الله العظمی آقای حاجی آقا حسین بروجردی دامت بركاته در كتاب رجال خود و استرابادی داد سخن را داده كه دیگر هیچ جای ابهامی برای كسی باقی نمانده است.
[ صفحه 191]
و یده كه چون اقویاء روات هم نقل كرده اند از ضعفا هم پذیرفته شده یا احادیثی كه دسته دسته علماء با هم توافق نموده اند - یا شیوخ و مفتیان و مجتهدین بزرگ در صحت آن اقرار و اعتراف نموده اند یا اختلاف كلمه ی در حدیث رخ داده كه یك كلمه افزوده یا حذف شده از روات معتبر صحت متن حدیث بدست می آید یا سببی كه موجب بیان متن حدیث شده یا در مطالعه دو حدیث مختلف حدیث مرجح نقل شده است - یا حدیثی كه از راوی صحیح و قوی اخذ شده و آن مورد اعتماد قرار گرفته یا حدیثی كه نسب به راوی سوءظن یا حسن ظن ابراز شده است یا تحولاتی كه در مدت عمر راوی حدیث رخ داده و اختلاف عقاید او از احادیث مروی او ظاهر می گردد مانند احادیث غزالی - یا روایات متعدد در حدیث واحد و یا روایت واحد در احادیث مختلف - و مناسبات نقل آن از راوی و امثال و نظایر این مشكلات در فهم حدیث هست كه نه تنها شیعه امامیه برای مخلوط شدن احادیث نبوی كه باید از راه اهلبیت پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم نقل شود به گفتار مردم معلوم الحالی مشتبه شده و آنها خوب موضوع را حلاجی نموده و در كتب رجال شیخ طوسی و معالم العلماء ابن شهرآشوب و سایر كتاب رجال مانند رجال استرابادی - ابوعلی - و غیره رجال ممقانی حل و هضم نموده اند. به این مشكلات برخورده بلكه علمای سنی هم در حد خود مواجه با این مشكل شده و ترمذی كتابی در این موضوع نوشته و ابن حجر كتابی در شرح آن به نام (الباب فی شرح قول الترمذی و فی الباب) نگاشته است و طبقات روات سنت را بده طبقه مبوب نموده - و مصادیق آنها را نقل كرده است [1] و شیعه امامیه این معضله را تحلیل نموده و اخیرا آیة الله العظمی آقای حاجی آقا حسین بروجردی دامت بركاته در كتاب رجال خود و استرابادی داد سخن را داده كه دیگر هیچ جای ابهامی برای كسی باقی نمانده است.
[1] رسالة الاسلام ص 212 شماره 2 سال 12.